Wielu dłużników zainteresowanych upadłością konsumencką zadaje sobie pytanie, jakie zobowiązania mogą zostać objęte postępowaniem upadłościowym?
Co prawda nadrzędnym celem upadłości konsumenckiej jest co do zasady umorzenie wszelkich zobowiązań dłużnika, niemniej jednak ustawodawca przewidział ściśle określone wyjątki od ww. zasady.
Jakie długi nie zostaną umorzone w ramach postępowania upadłościowego?
W razie umorzenia zobowiązań upadłego, umorzenie obejmuje zobowiązania powstałe przed dniem ogłoszenia upadłości. Zgodnie jednak z treścią art. 49121 ustawy z dnia 28 lutego 2003 roku – Prawo upadłościowe, umorzeniu nie będą podlegać następujące kategorie zobowiązań:
- o charakterze alimentacyjnym;
- wynikające z rent z tytułu odszkodowania za wywołanie choroby, niezdolności do pracy, kalectwa lub śmierci;
- do zapłaty orzeczonych przez sąd kar grzywny;
- do wykonania orzeczonego przez sąd w trybie art. 46 ustawy z dnia 6 czerwca 1997 roku – Kodeks karny obowiązku naprawienia szkody oraz zadośćuczynienia za doznaną krzywdę;
- do zapłaty nawiązki lub świadczenia pieniężnego orzeczonych przez sąd jako środek karny lub środek związany z poddaniem sprawcy próbie;
- do naprawienia szkody wynikającej z przestępstwa lub wykroczenia stwierdzonego prawomocnym orzeczeniem;
- których upadły umyślnie nie ujawnił, jeżeli wierzyciel nie brał udziału
w postępowaniu.
Jak wynika więc z powyższego, jeżeli na dłużniku ciążą np. zaległości wynikające
z nieuiszczonych świadczeń alimentacyjnych, umorzenie zobowiązań będące skutkiem postępowania upadłościowego, nie obejmie ciążących na nim zaległości z tego tytułu, a zatem wierzyciel w dalszym ciągu będzie mógł dochodzić ich zapłaty od dłużnika.
Jednocześnie wymaga zauważenia, iż ww. katalog ma charakter enumeratywny,
a zatem wyczerpujący – wszelkie inne zobowiązania podlegają umorzeniu
w ramach postępowania upadłościowego.
Jakie są konsekwencje pominięcia wierzyciela w spisie wierzycieli?
Jak wynika z przytoczonego wyżej zestawienia, w ramach postępowania upadłościowego nie podlegają umorzeniu m.in. zobowiązania których upadły umyślnie nie ujawnił, jeżeli wierzyciel nie brał udziału w postępowaniu
i niewątpliwie, ta kategoria zobowiązań niepodlegających umorzeniu budzi najwięcej emocji. Czy pominięcie wierzyciela w treści spisu wierzycieli, czego konsekwencją był brak udziału wierzyciela w postępowaniu upadłościowym, skutkować będzie brakiem umorzenia danego zobowiązania? Niekoniecznie, gdyż wszystko zależy od okoliczności danej sprawy. Niejednokrotnie, osoba zgłaszająca wniosek o ogłoszenie upadłości konsumenckiej nie ma pełnej wiedzy o swoich wierzycielach. Sytuacja taka może wystąpić np. na skutek zmiany miejsca zamieszkania, przez co dłużnik nie miał okazji zapoznać się z treścią kierowanej do niego korespondencji. Problem ten jest o tyle istotny, iż pierwotni wierzyciele częstokroć dokonują cesji wierzytelności na inne podmioty, w wyniku czego wierzycielem na dzień składania wniosku jest zupełnie inny podmiot, niż na przykład bank w którym dłużnik zaciągał swoje zobowiązanie. Z tego też względu wielu dłużników w chwili powzięcia decyzji o złożeniu wniosku o ogłoszenie upadłości, nie ma rzeczywistej wiedzy na temat pełnej listy swoich wierzycieli. Dlatego też przed zainicjowaniem postępowania upadłościowego, Dłużnik celem wykazania swojej należytej staranności w konstruowaniu spisu wierzycieli powinien ustalić w sposób możliwie najpełniejszy listę ciążących na nim zobowiązań. W tym celu pomocne może być skierowanie zapytań do Biura Informacji Kredytowej,
bądź też do biur informacji gospodarczej (ERIF Biuro Informacji Gospodarczej,
BIG InfoMonitor, Krajowy Rejestr Długów BIG, Krajowe Biuro Informacji Gospodarczej (KBIG). Jeżeli zaś względem dłużnika prowadzone są postępowania egzekucyjne, to ma on prawo uzyskać od organów egzekucyjnych, w tym komorników, informacje na temat danych wierzycieli oraz wysokości zaległości w prowadzonych postępowań egzekucyjnych. Powyższe jest o tyle istotne, iż jednym z obowiązków syndyka po ogłoszeniu upadłości dłużnika, jest zawiadomienie wierzycieli wskazanych w treści spisu wierzycieli o fakcie ogłoszenia upadłości. Jeżeli wierzyciel nie zostanie poinformowany o ogłoszeniu upadłości, ewentualne późniejsze dochodzenie należności przez takowego wierzyciela, uzależnione będzie od wykazania przez niego, iż dłużnik celowo pominął danego wierzyciela
w ramach spisu wierzycieli. Mając na uwadze powyższe należy stwierdzić, iż jeżeli dłużnik podjął rzetelne starania celem ustalenia pełnej listy swoich wierzycieli,
a mimo to w sposób nieumyślny pominął którego ze swoich wierzycieli, takowy pominięty wierzyciel nie będzie miał możliwości późniejszego dochodzenia swojej należności.
Jakie zobowiązania zostaną zatem umorzone w ramach postępowania upadłościowego?
Jak wynika z powyższego, umorzeniu podlegają wszystkie zobowiązania
za wyjątkiem ściśle określonej grupy zobowiązań o których mowa wyżej. A zatem, na skutek postępowania upadłościowego umorzone mogą zostać między innymi:
- zobowiązania bankowe (pożyczki, kredyty);
- zobowiązania pozabankowe (tzw. „chwilówki”);
- zobowiązania względem Zakładu Ubezpieczeń Społecznych;
- zobowiązania podatkowe;
- zobowiązania względem osób prywatnych;
- zobowiązania pochodzące z prowadzonej wcześniej przez dłużnika działalności gospodarczej.
