W upadłości konsumenckiej (upadłość osoby fizycznej nieprowadzącej działalności gospodarczej), jedną z możliwości zakończenia postępowania upadłościowego jest umorzenie zobowiązań
bez ustalania planu spłaty wierzycieli. Rozwiązanie to niewątpliwie jest najbardziej pożądanym przez wszystkich dłużników niewypłacalnych, niemniej jednak należy wskazać, iż zastosowanie tej opcji przez sąd, wymaga zaistnienia ściśle określonej przesłanki, tj. trwałej niezdolności upadłego
do dokonywania jakichkolwiek spłat w ramach planu spłaty wierzycieli. W niniejszym artykule omówię, jakie warunki muszą być spełnione, aby skorzystać z tej opcji oraz jakie są praktyczne konsekwencje tego rozwiązania.
- Podstawy prawne umorzenia zobowiązań
Zgodnie z art. 49116 ust. 1 ustawy z dnia 28 lutego 2003 roku – Prawo upadłościowe: „Sąd umarza zobowiązania upadłego bez ustalenia planu spłaty wierzycieli, jeśli osobista sytuacja upadłego
w oczywisty sposób wskazuje, że jest on trwale niezdolny do dokonywania jakichkolwiek spłat
w ramach planu spłaty wierzycieli”. Co przy tym szczególnie istotne, przed nowelizacją Prawa upadłościowego z 2020 roku, przepis ten stanowił, że: „Sąd umarza zobowiązania upadłego bez ustalenia planu spłaty wierzycieli, jeśli osobista sytuacja upadłego w oczywisty sposób wskazuje,
że nie byłby on zdolny do dokonania jakichkolwiek spłat w ramach planu spłaty wierzycieli”.
Jak wynika więc z powyższego, ustawodawca od 2020 roku położył nacisk na konieczność trwałego istnienia trudnej sytuacji finansowej upadłego, zaś sądy co do zasady dokonują ścisłej wykładni tego przepisu.
- Kiedy zatem możliwe jest umorzenie zobowiązań bez ustalania planu spłaty?
Jak wspomniano już wyżej, sąd może umorzyć zobowiązania dłużnika, jeżeli ustalenie planu spłaty wierzycieli nie jest możliwe ze względu na trudną sytuację finansową upadłego. Taki skutek postępowania upadłościowego możliwy jest tylko w sytuacjach, gdy ustalenie planu spłaty nie byłoby możliwe z uwagi na trwałą niezdolność upadłego do realizowania spłat na rzecz wierzycieli. Ustalenie, iż upadły w sposób trwały jest niezdolny do realizowania spłat na rzecz wierzycieli wymaga dokonania konkretnych ustaleń, uzależnionych od okoliczności konkretnej sprawy. Możliwym jest np. umorzenie zobowiązań upadłego, który korzysta ze świadczenia rentowego, zmuszonego do ponoszenia szeregu wydatków zdrowotnych, niezdolnego jednocześnie do świadczenia pracy z uwagi na stan zdrowia. Na umorzenie zobowiązań bez ustalania planu spłaty może jednak liczyć również osoba pracująca, uzyskująca stabilne dochody, która to jednak zmuszona jest do ponoszenia ponadprzeciętnych wydatków związanych np. z ponadprzeciętnymi kosztami leczenia i rehabilitacji niepełnosprawnego dziecka. Jak wynika więc z powyższego, wszystko zależy od osobistej sytuacji niewypłacalnego dłużnika.
- Orzecznictwo i praktyczne aspekty umorzenia
Orzecznictwo w tej materii podkreśla, że umorzenie zobowiązań bez ustalania planu spłaty jest instrumentem wyjątkowym, mającym na celu zakończenie postępowania upadłościowego, w którym to upadły nie ma możliwości jakiejkolwiek spłaty swoich wierzycieli. Zastosowanie tej instytucji wymaga jednak szczegółowej analizy sytuacji finansowej oraz osobistej upadłego. Jak wskazał Sąd Najwyższy w treści postanowienia z dnia 25 maja 2021 roku, wydanego w sprawie o sygn. akt I CSKP 100/21: „Odstąpienie od ustalenia planu spłaty, a zatem rezygnacja z istotnego stadium postępowania upadłościowego, powinno mieć charakter wyjątkowy, uzasadniony w sposób obiektywny stanem zdrowia upadłego, jego niedołężnością i brakiem zdolności do pracy – w sytuacji, gdy dostępne źródła utrzymania pozwalają wyłącznie na pokrycie bieżących potrzeb upadłego i osób pozostających na jego utrzymaniu, a nie ma podstaw do uznania, aby stan ten mógł ulec zmianie w najdłuższym możliwym okresie wykonywania planu spłaty”.
4. Wnioski dla Klientów
Kancelaria Adwokacka Adwokat Tomasz Diduch w Gliwicach specjalizuje się w doradztwie
i obsłudze postępowań upadłościowych reprezentując klientów z województwa śląskiego, opolskiego
i małopolskiego w sprawach o ogłoszenie upadłości. Jeśli zmagasz się z problemami finansowymi
i zastanawiasz się nad możliwością umorzenia twoich zobowiązań, zachęcam do kontaktu
z tut. Kancelarią. Jednocześnie należy zwrócić uwagę, iż umorzenie zobowiązań bez spłaty wierzycieli stanowi rozwiązanie o charakterze wyjątkowym, dlatego też warto zachować sceptycyzm wobec podmiotów (nie będących zazwyczaj adwokatami, radcami prawnymi, bądź też doradcami restrukturyzacyjnymi) gwarantujących umorzenie zobowiązań osób niewypłacalnych.
5. Podsumowanie
Zakończenie postępowania upadłościowego przez umorzenie zobowiązań bez ustalania planu spłaty to niewątpliwie najbardziej korzystne rozwiązanie z punktu niewypłacalnego dłużnika, a jednocześnie najmniej korzystne z punktu widzenia jego wierzycieli. Zastosowanie tej instytucji wymaga jednak zaistnienia ściśle określonej przesłanki w postaci trwałej niemożności realizowania jakichkolwiek spłat na rzecz wierzycieli.
