Upadłość konsumencka jest częstokroć jedyną skuteczną drogą umożliwiającą uwolnienie się osoby niewypłacalnej od ciążących na niej zobowiązań. Jednakże nie każde postępowanie upadłościowe kończy się oddłużeniem osoby niewypłacalnej. W niektórych przypadkach sąd może umorzyć postępowanie upadłościowe, co zazwyczaj wiąże się z brakiem możliwości uzyskania oddłużenia. Kiedy sąd decyduje się na umorzenie postępowania? Jakie działania lub zaniedbania dłużnika mogą doprowadzić do takiej decyzji? Poniżej przedstawię szerzej instytucję umorzenia postępowania upadłościowego.
- Umorzenie postępowania na wniosek upadłego
Niejednokrotnie zdarza się, iż umorzenie postępowania upadłościowego nie stanowi dolegliwości dla upadłego, gdyż to on sam składa wniosek o umorzenie jego postępowania. Niedawno miałem do czynienia z sytuacją, w której to upadła, chcąc uniknąć sprzedaży przysługującego jej udziału w rodzinnej nieruchomości, postanowiła porozumieć się z wierzycielami i złożyć wniosek o umorzenie postępowania upadłościowego. Pomimo sprzeciwu syndyka, sąd uwzględnił ten wniosek. Upadły ma prawo zrezygnować z postępowania upadłościowego, niemniej jednak złożony przez niego wniosek nie ma charakteru wiążącego dla sądu, który to w razie obawy pokrzywdzenia wierzycieli wskutek umorzenia postępowania upadłościowego, może oddalić wniosek upadłego. Co przy tym istotne, takowa decyzja powinna jednak być dobrze przemyślana, ponieważ może wiązać się z koniecznością ponownego rozpoczęcia procedury w przyszłości, gdyby długi ponownie okazały się nie do spłacenia.
- Umorzenie postępowania z powodu zaniedbań upadłego
Osoba niewypłacalna uczestnicząca w postępowaniu upadłościowym jest zobowiązana do współpracy z syndykiem oraz do realizacji określonych obowiązków wynikających z treści przepisów ustawy z dnia 28 lutego 2003 roku – Prawo upadłościowe. Zaniedbania lub celowe działania, które mogą wpłynąć na przebieg postępowania, mogą stać się podstawą do jego umorzenia. Sąd działając z urzędu, bądź też na wniosek syndyka lub wierzyciela może umorzyć postępowanie upadłościowe, jeśli upadły np.:
- Nie wskazał, lub nie wydał syndykowi swojego majątku – ukrywanie majątku lub zatajenie niektórych składników majątku może zostać uznane za próbę utrudnienia postępowania co może skutkować jego umorzeniem;
- Zatajał informacje o swoich dochodach lub długach – upadły musi w pełni i rzetelnie przedstawić swoją sytuację majątkową, jeżeli np. pracuje on „na czarno” o czym nie poinformował syndyka, bądź też nie wskazał on w treści wniosku wszystkich swoich wierzycieli, może skutkować to również umorzeniem postępowania upadłościowego;
- Nie realizował obowiązków wobec syndyka – brak współpracy z syndykiem, niedostarczanie niezbędnych dokumentów lub ignorowanie wezwań np. w przedmiocie podjęcia pracy zarobkowej również może prowadzić do umorzenia postępowania.
- Znaczenie względów słuszności i względów humanitarnych
Pomimo dopuszczenia się przez upadłego istotnych uchybień, sąd może odmówić umorzenia postępowania upadłościowego powołując się na zaistnienie względów słuszności, bądź też względów humanitarnych. W polskim systemie prawnym brak jest legalnej definicji pojęcia względów humanitarnych i względów słuszności, tak jednak przyjmuje się, iż występują one w sytuacji w której np. upadłego dotknęła nagła i ciężka choroba, która to albo usprawiedliwia błędy upadłego, bądź też stanowi ona dla upadłego tak istotną dolegliwość,
iż mimo zaistnienia przesłanek do umorzenia postępowania, zasadnym jest jego pełne przeprowadzenie.
- Skutki umorzenia postępowania upadłościowego
Umorzenie postępowania upadłościowego oznacza, że dłużnik traci możliwość uzyskania oddłużenia w ramach aktualnego postępowania. W praktyce oznacza to, że wszelkie jego zobowiązania pozostają w mocy i wierzyciele nadal mogą dochodzić swoich roszczeń. Umorzenie postępowania z powodu zaniedbań dłużnika może również negatywnie wpłynąć na jego ewentualne przyszłe postępowania upadłościowe.
- Podsumowanie
Umorzenie postępowania upadłościowego może nastąpić z różnych przyczyn i co przy tym istotne, umorzenie postępowania nie zawsze musi wiązać się z dolegliwością dla dłużnika. Niemniej jednak, tak czy inaczej, ważnym jest aby dłużnik uczestnicząc w postępowaniu upadłościowym, skrupulatnie realizował swoje obowiązki oraz współpracował z syndykiem.
